Qaabka Maareynta Khatarta Degaanka ee Beeraha ( An environmental Risk Management Model in Agriculture next will be translate English)

HORDHAC













Qaab maaraynta khatarta degaanka  beeraha  - marka hore waa inaan fahanaa  khatarta,  noocyada khatarta   iyo qaab maareyntooda  inta  baxaaan siday iskula xiriiraan   sida loo wajaho ,sida loomaareeyo waxan ku  lifaaq donaa  qaybaha kale oo ah 

 qaab maareynta katarta degaanka, qaabdhismoodkoodaa nooc ay u kala baxaan 

qaab maareynta khatarta dhaqaalaha  beerta ,qaab dhismoodkooda iyo inta nooc ay u kala baxan 

qaab maareynta khatarta gacansiga beerta,qaab dhismoodkooda , nooc ay u kala baxan  

 qaab maareynta  shaqadalaha beerta, qaab dhismoodkooda nooc ay kala  iyo sida lo mareyo  

marka hore waxaan ka hadali doonaa khatarta degaanka iyo nooc ay  kala baxaan iyo qaabdhismodkooda  sida loo maareynkaro marka , qaybtan hore fahankooda waxa noo fududaanaya  inaan qaybaha kale fahano waayo waa sisilad isku taxan .

marka intii aan  sharxaad badan ka bixin waxaan rabnaa inaan su aalahan is weydino kuwaas oo bilow u ah mowduuceena na siin kara fahan yara kooban

waa maxay khatar,

sidee ayaa khatar loo maareeyaa  ,

imisa nooc oo khatar ah ayaa jira

waa bilowga su aalaha aan rabno inaam fahano.

qormadaaan waxaan ku eegi doonaa  mawaadiicda aan kor u soo xusnay iyo su aalaha aan kor ku soo xusnay iyo tafaaasiishooda iyo taafaasiil   dheeraad ah  waxaana ka eego doonaa dhinacyo badan, hab maareynta khatarta iyo xeeladaha lagu maareeyo marka  ay khatar taagan tahay ama sida looga hortago ama hadi ay dhacdo sida loo yareeyo ama loola tacaamulo dhamaan jawiyada kala duwan iyo sida  qiimeynaayo heererkeeda kala duwan   waana  fahan u baahan fahan   buuxa.

markasta  oo aan  bilowga  fahanaa waxan  fahanay bar bilowoga mowduuceena, ogaanshaha  sida  iskula xiriina  khatartaha waxana ku dhiiranaynaa  inaan fahan buuxa u yeelano xeelado kala duwan ,raadinta xogo kale , helida xogo kale iyo helid  khibrad gooni ama aan keeno xogo isku dheeli  tirin anaga daalacaneena waayo aragnimadeena aqooneed , khibradeeda  iyo mida shaqo.

qormadam qormada ka horeesa ayaan uga soo hadalnay   khatartaha degaanka  waxaana ka bixinay  macluumaad  kooban oo bilowna ku noqon kara  fahanka khatarta  waxaana ka daalacan kartaa xogo kooban     iyo macluulaaad faro badan oo sare u qaadi kara  fahana u yeelan karto   khatartaha noocyadooda iyo inta ay u kala baxan iyo maareyntooda

hadi aan dib u  milicsano  su aasheena waa maxay khatar?

khatarta waa waxkasta oo wax yeelo keeni kara, ama waxyeelo sababi kara  adiguna sababteena aad yeelan karto marna aad yeelan karino oo ay noqon karto mid dabiici ah 

tusaale ahaan   cayayaanka waxa uu noqon karaa mid dabiici ah oo isbadalka cilimida keentay inuu dilaaco , marka  labaadna waxa uu noqon karaa mid aad adigu sababteeda iska leedahay oo ah nadaafad darada iyo wasakhda tirada badan isku dhexyaaca guraha ayaa sabab ku noqon kara inuu cudur ka dilaaco beerta   labadan sabab u noqon karaan inay beertaadada burburto  ama wax yeelo badan soo gaarto wax soosaarkga , dhaqale ahaan aad khasaare dareento iyo  ganacsigaba . 

sidee loomaareeyaa khatarta ?

si aan khatarta maareyno marka hore  waa inaan cadeynaa ama aaan qeexno nooca khatarta aan rabto inaan maareyno , qaybaha ay ka kooban tahay  ,iyo  inta farac ay leedahay.

imisa nooc oo khatarta ayaa jira?

noocyada khatartu wey badan yihin waxana ay ku xiran tahay midka taagan ama  jadwalka  saaran in sifiican looqeexo lana eego qaybaha kale ee laxiriira .

tusaala ahaan

khatarta  ganacsiga beeeraha- tusaale  wax soo sarkaga inuu ugu fariisto ama suuqa ugu xirmo  ama uu hoos dhac miyaado maxaad sababi kara.

hadi aan sii tusaalayno , maxaa sababi kara inuu wax soosarkaga hoos u dhac ku miyaado.

sababta kowaad waxay noqon karta qofka beero lahayda ah oo aan taxliilin badan samayn kuna samayn  waxa uu beeraayo iyo baahiyaha suuqa ka jira , baahiyaha deagaanka  iyo farqiga wax soosaarineeed oo uu dheeran karo  , beerolayda  kale oo ay isku  degaanka yihin si uu  wax soosaarkisa uu dheeraad ka uu u helo  suuq gooni ah halkaas oo uu faadiido gooni ah ka heli karo  hadi uu wax soosaarka kalena khasaaro kala kulmo midaas oo ay ka siman yihin beerolayda kale balse isaga faa iido gooniah haysto.

tusaale dhaqaalaha beeraha

dhaqaalaha beeraha -  sidee ahaaan dhaqaalaha nooga baxay dib ugu helin karaa hadana faa iido  ugu heli karnaa mudo xileedka gudahiis . 

si aad u ogaato khasaaraha ama faa iidada beerta waxa aad u baahan tahay inaad sameyso diwaan galin ku saabsan qaybkasta oo dhaqale kaga baxaayo

tusaale ahaan - lacagta aad ku soo iibsatay miraha ,lagacta hagaajinta dhulka,lagacta shaqaalaha ,lagacta aad isticmaasho maalinkasta oo kharashaadka yar yar ku baxaya, dhamaantood iyo inta kale oo soo raacda waxay buhaan yihin liis iyo diwaan galin si looogaado  markuu mudo xileedku dhamaado kharasha ku baxay dhamaadtood 

markan hadi aan dib ugu soo laabano mowduuceena  ciwaankan hoose bal isla eegno

 Hab Curinta  Qaab Maareynta Khatarta

marka intaan faahfaahino badan galin ayaan rabtaa inaan isweydino ,waa maxay habcurin.
habcurinta waa inaad fikrad aad iska leedahay keento midaas oo hirgali karta ama 
inaad fikrado badan aan isku keento mid gooni ahana  ka curiso midaas oo ka duwan kuwa kale. 
 maareynta khatarta inta badan waay soo noqnoqanaysaa markaas sifiican ayaan u fahmin
doonaa , sidaa owgeed ayaan ereyga curin faahfaahin uga bixinay.

1qaabka ula jeeda maareynta, qeexitaanadiisa iyo cadeynta xeelaha kala duwan.
2-aqoonsiga khatarta isku dhafan iyo aqoonsiga wajiga isku dhafanka leh.
3-isxaalufaysiga khatarta iyo qiimayntooda.

 qodobka koowaad
qaabka ula jeedka maaraynta -markasta oo aad shaqo qabanayso waa inaad ula jeed ka lahaataa sida oo kalena uu kuu dagsan yahay hadaf cad oo leh ula jeedo sare  si aan u helno natiijo wax u ool ah.
 maareynta  dhaqaalaha ku baxaya, dhaqaalaha loo baahan hayhahay  ,qorshayaasha kala duwan oo la rabo in la qabto  , baaxada shaqada inta ay la eg tahay , shaqada laga rabo in laga qabto  iyo dadaalka loobaahan yahay iyo hirgalinta mashruuca  iyo wax ka qabashadiisa shaqaysin iyo howl galintoodaba 

qeexitaanada iyo xeeladaha -marka hore  waa inaad qeexdaa ujeedka  shaqada aad rabto inaaad qabato,tusaale ahaan shaqo aad rabto inaad qabato ,ma shaqo waqti yar oo kooban qaadanaysaa miyaa, mise shaqo waqti dheer qaadanaysaa  , dabcan labada shaqo midna mudo yar qadanayso midna waqti badan qaadanyso waxaa halkas aan ka arki karnaa inaan laysku dhero dhekarin labadooda mid kastana qeexid gooni u baahan marka shaqdu yar tahay iyo marka ay weyn tahay  

xeeladaha iyo farsamooyinka-  waa arin kale oo baraarug u  baahan waayo xeeladaha badanaa waxa ay kuu fududeyaan inaan waqti yar aad wax badan ku maareynkarto  ula isticmaalaayo farsamooyin badan.
 
 Wajiga aqoonsiga khatarta isku dhafanka ah 

aqoonsiga khataraha aasaasiga ah  -waxa jira khataro isku dhafan ama isdulsaaran  ama isku eg, hadi khatarta khataraha ka mid ah sidii la rabay loo maareyn, khatar kale ayaa dilaaci karto midaas oo ka saamayn weynaan karta  mida hada jirta ama taagan  waxan baahan fiiro gaar ah in loo yeesho  habmaamulka iyo maareynta  waxana loo baahan  aqoon dheeraad ah iyo xeelado iyo farsamooyin  heer sare ah  .

tusaale 
cudurka ku dhaca xidida hoose ee geedka ama mirta , maxaase sababi kara ,sidee loo maareyaa?
cudurka ku dhaca xididka hoose geedka waa mid halis weyn oo saameyn karta guud ahaan wax soosarka muda xileedkaas inuu hoos dhac balaaran ku yimaaado.
waa cudur aad u faaafa wax yeeladiisana ay baaaran tahay iskana gudba xididada hoose   marka ay isku dhowr yihin miraha  midaas oo khasaaraha ee kordhinaysa mana lahan daawo wax looga qaban karo.

maxaa sababi kara inuu cudur ku dhaco xidida hoose uu geedka?
nafaqo yarida ama nafaqo darada  carada  waxa ay sababi kartaa inuu cudur ka dilaaco , mirtu  hadi aysan helin awood nafaqo oo xoogan waxa u sahlasaanayn inaysam iska caabin karin cudurkasta oo soo wareerara ,marka sidaa daraadeed waa inaan isku dheeli tirnaa nafada carada iyo miraha aan ku abuurayno

sidee loo maareyaa?
marka hore inaan ogaato heerka inta xanuunsan ka dib aan calaamadino iyo baaxada uu ku fadhiyo 
marka labaad intaas aad calaamadisay inaan burburiso ilaa inta uu cudurku u eg yahay garsinayso 
marka sadexaad inaad firaaqo u dhaxeysiiso inta aad burburisay oo xanunsan iyo kuwa cafimadka qaba si uu san cudurka ugu gudsin kuwa kale 

ogow hadi uu cuduka xididka hoose ku dhaco badanaa wax rajo ah malahan mirahaas  intaan kor ku xusan iyo in kale ayaa looga hor tagi karaa inuu siifaafo lagana gaangaashto inay  yeeladiisa sii balaarato

aqoonsiga khatarta isku dhafan - aan isla eegno qodobadan hoos ku xusan si aan wax uu macluumaad ah ugu helno ama uga ogaano  
  • aqoonsiga khatarta
  • kala saarida khatartaha 
  • cayin khatarta gaar ah 
  • suurtagalka khatarta  dhici karta
  • qiimaynta khatarta
  • fahanka macluumaadka sida loo maamulo
  • mudnaan kala siinta khatarta 
  • horumartinta xeeladaha khatarta  
  • hirgalinta la socoshada 
dhamantoon waxa ay ka mid yihin sida lagu aqoonsan karo isku dhafanka khatarta si aan wax badan uga ogaano tafaashiishooda hoose aan isla eegno 

aqoonsiga khatarta - waxa aan  u kala saari labo waji oo kala ah 
1- mid aqooneed  inaad leedahay aqoon aad ku aqoonsan karto 
2- mid waayo aragnimo (khibrad ahaan)aad ku aqoonsan karto

 1-midka aqooneed - inaad baratay cimiliga khataraha sida  maamulo adiga oo wax barasho ku dhigtay ama ka qayb galay barnaamijo kala duwan ama tababaro kala duwan  kana daalacatay aqoom kororsi badan

2- mid waayo aragnimo-  waayo aragnimo markan ka hadlayno inaad  dhacdooyin  aad soo maamushay   khibrad ahaan aan u heedahay habmaamulida khataraha kala duwa iyo  latacaamulida khataraha..  

tusaale 
khatarta si kadis ah ku dhacda - waa mid u baahan karta aqoon si aysan waxyeelo badan u geysan  balse  wax yeelo badan ka dhalan karaan  kartaan , inta ugu badan khatar kasta oo aan filasho laga qaban waxyeelo culus ayey reebtaa sidaa  owgeed waxa badanaa haboon marka ay wax dhacan waliba ka kadis ah in cimli ahaan wax loga qabto 

khatarta soo noqnoqota- khatarta soo noqnoqota waa  mid aad waayo aragnimaddada  khibradeed aad ku xalin karto  kaagana baahan  ogaanshiyaheeda ,waxa jira khataro badan kuwaas oo isku eeg ama isku waji ah  hadana midku dhafan  balse u baahan fiiro dheeraad ah iyo lasocosho gooni ah.

tusaale-   imisa jeer ayey khatartu   soo noqnoqotaa mudo xileedyada wax soosaarka   kaa duwan .

 kala saarida khataraha -khataraha waa noocyo badan yihin
 
tusaale ahaan - khatarta beeraha , khatarta cimilada, khatarta degaanka, khatarta dhaqalaha , khatarta ganacsig iyo kuwa kale oo badan ayaa jira . 

cayin khatarta gaar ka (cadey)-  khatarta waa inaad si gaar ah u cayinataa ama ka cadaysa si aad waxka qabashadeeda aad u  bilowdo ama  raadinta macluumaadkeeda u guda agasho iyo waxka qabadkeeda 

inaad  mid gaar ah cayintaa  waxa  kuu fududaanaysaa inaad horumar ka sameyn karto adiga oo adeegsan kara xeeladaha iyo farsamooyin xirfad sare leh ka iyo  waayo aragnimadaada 

suurta galnimada khatar inay dhici karto- sidaan hore u soo shegnay markan ka hadlaynay aqoonsiga khatarta waxa aan sheeegnay labo dhinac marka mid ka mid hadi aan dib u milicsano waa aqoonsi cilmiyeedka  aqooneed, dabcan khatari inay dhici karto mid waad ka qiyaas qaadankarto dukumintirigaa hore oona  tixraaciisa macluumaadka kala duwan kuwaas oo ififaalo ka heli karto 

 qiimaynta khatarta - sidee khatarta lagu qiimeeya
1-qaab dhismeedkeeda iyo heerka ay gaarsiisan tahay- marka inta aadan  shaqo bilaabin inaad xog aad ka hayso xogtaas oo kuu noqonaysa meel aad ka duusho  
 
tusaale - khatarta aad rabto inaad qiimayn ku samayso heerkee ayey maraysaa  ama joogtaa 
ma bilow ayey maraysaa oo wax qabasho ka furan tahay
ma meel dhexaad ayey maraysaa oo ay ka dib qabasho ayey leedahay ama ka dabo tag.
ma marxaladi ugu danbaysay miyey maraysaa oo wax ka qabasho lahayd.

2-sida ay u kula nugul yihin iyo wax ka baqashadooda -dabcan waa qodob kale oo fiiro gaar ah u baahan markan ka hadlayso nuglaashaha khatarta- khatartu sida ay u kala nugul yihin  maareyntoodu way kala fudud yihin. 

3-go'aan qaadashada   iyo wax kaqabashada -  go'aan qaadashada waa inay ku dhisan tahay dhamaan tixraacyo kala duwan oo nimaadsan   iyo aqoon iyo xirfad sare  

fahanka macluumaadka sida loo maamulo- barashada xogaha iyo sida loo maamulo waxay waxtar fican u leedahay  helida qaab dhismeed sugan iyo  xog dhamays tirin in helo ,midaas oo kayd fican noqon karta, fahanka xogaha xasaasiga  ah

mudnaan kala siinta khatarta- khatartu wey  kala fududdahayweyna  u kala culus tahay  markay kharashka  noqoto miisaaniyada dhaqale ku baxaysa wey kala duwan yihin. marka waa inaad mudnanta siinaa mida muhiimka ah oo wax ka qabashadeedu ay adag tahay in dib loo dhigo   si  deg deg ah u baahan inwax looga qabto.

 horumarinta xeeladaha khatarta- waa habnimaad lagu aqoonsan karo ,qiimaynta iyo yaraynta khatarta lala xidhiidhinaayo mashaariicda horumarinta iyo hubinta mashaaciinta gulaysata iyo  yareynta wax yeelada khatarta iman karta
 
horumarinta xeeladaha
tusaale 
ka fogaansho - inaad ka fogaanto khatarta ama raad jarto  meelaha ay ka imaanayso 
inaan iska ilaaliso inay gudubto-inay meel kale aado ama ka baxsato xakamayntaada 
yaraynta - inaad yarayso khatarta awoodeeda ama saameynteeda ka dhalan karta  
aqbalid- inaan khatarta aqbasho ka dib aad lasocoto dhaqdhaqaaqeeda
qorshaynta deg dega ah- inay jiraan qorshayaal kuu degsan kuwaas oo hadi ay wax dhacan aad si deg deg ah wax ugu qaban karto go'na saameynta iyo awooda khatarta

higalinta la socoshada -dhamaan waa inaad lasocotaa qorshayaasha iyo mashaariicda iyo qaabdhismeedka iyo habmaamulka guud ahaaneed aadna garankarto waqtiga  ku haboon fulimaadkoooda  sida loo kala hir galinaayo , dhaqaalaha loo baahan iyo waqtiga saxda ah

isxufulufaysiga khatarta iyo qiimayntooda- khataraha qaar waa isku xulufo waxayna ku jiraan isku khaanad balse kala saaridooda ayaa aqoon u baahan midaas oo aysan inta badan beero laydu aysan

WAX YAABAHA LAGAMA MAARMAANKA U AH MAAREYNTA KHATARTA DEEGAANKA
WAX SOOSAARKA BEERAHA
 

Waa mowduuca noo xiga  insha allaha  markay isla socosho wanagsan  waqti yar oo kooban macluumaad badan ku ogow 


Comments

Popular posts from this blog

Is a formal degree essential financial success in today world

CHOOSING CAREER A MAJOR OR CAREER PATH UNDER PRESSURE FROM FAMILY OR PEERS

HOW TO HANDLE PARENTAL PRESSURE WHEN A CHOOSING CAREER